سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

به گزارش مرکز اطلاع رسانی سازمان منابع طبیعی، دکتر شعبانیان در گفت و گو با خبرنگار مهر تعریفی از جنگل ارائه کرد و گفت: تراکم درختان در یک محل جنگل‌ها را تشکیل می‌دهند و جنگل زاگرس با گستردگی در 11استان کشور با حدود 6 میلیون هکتار مساحت 40 درصد جنگل‌های ایران را تشکیل می‌دهد.
او در باره جنگل‌های هیرکانی نیز گفت: این جنگل ها پوشیده شده از درختان افرا، نارون، توسکا، راش و…که قدمتی بیش از 50 میلیون سال داشته و یکی از ارزشمندترین جنگل‌های جهان به شمار می‌رود.
وی گفت: وسعت پوشش‌های گیاهی و نیز جنگل‌ها در کشور در حال کاهش است. البته این مختص کشور ما نیست بلکه دنیا با کاهش سطح جنگل مواجه شده است.
نقی شعبانیان گفت: عوامل مختلفی جنگل‌ها را تهدید می‌کند که عمده آن عامل انسانی است. به ویژه ارتباط سنتی مردم حاشیه جنگل‌ها و دید آنها نسبت به جنگل این امر را تشدید می‌کند. به عنوان مثال معیشت سنتی و چرای دام‌ها از جنگل و کشت زیراشکوب و سم‌پاشی این کشت‌ها، تمام این عوامل دست به دست هم داده تا آن کارکرد اکولوژیک جنگل‌ها از بین برود.
به گفته معاون امور جنگل، عوامل انسانی تأثیر بیشتری بر تخریب پوشش گیاهی دارد و در کنار عوامل انسانی عوامل طبیعی و غیرطبیعی مسائل مختلفی وجود دارد که سبب شده تا در عمل جنگل‌های کشور به لحاظ فیزیولوژیکی ضعیف شوند.
وی ادامه داد: با ضعیف شدن جنگل‌ها آفات و بیماری‌های زیادی به راحتی می‌تواند سراغ جنگل‌ها آمده و آنها را تخریب کنند. تمام این مسائل تعادل اکولوژیکی جنگل‌ها، در کشور را بهم زده و گاهاً حلقه‌های این اکوسیستم گسسته می شوند.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با بیان اینکه جنگل‌ها به لحاظ کیفی در حال آسیب هستند به ویژه جنگل‌های غرب کشور، اظهار کرد: بیماری زغالی بلوط، جوانه خوار بلوط و…درختان جنگل‌های شمال غرب کشور را تهدید می‌کند و در جنگل‌های شمال نیز این آفات سال به سال رو به افزایش است. همچنین در کنار این موضوع، سدهایی که زده شده رطوبت و آب جنگل‌ها را از بین برده است. این امر سبب شده تا درختان که به یک وضعیت و یک میزان رطوبت عادت کرده‌اند در شرایط فعلی دچار ضعف می‌شوند.
شعبانیان در ادامه سخنان خود یادآور شد: هر موجود زنده‌ای هنگام ضعف، یک سلسله از آفات و بیماری‌ها به سراغ آنها رفته و مشکلات را تشدید می‌کند.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با بیان اینکه عامل انسانی قابل حذف نیست، تاکید کرد: باید مدیریت کرد تا عامل انسانی آسیب کمتری به سرمایه‌های ملی وارد کند. به عنوان نمونه باید دامداری‌های سنتی به سمت دامداری‌های صنعتی و نیمه صنعتی حرکت کند. در کشورهایی که معیشت مردم وابسته به دامداری است و درآمد بالای اقتصادی دارد جنگل داری اجتماعی به وجود آمده است.
شعبانیان افزود: در قالب در طرح جنگل داری اجتماعی ، مشخص است که ذینفعان چه استفاده‌ای می‌توانند از جنگل‌ها داشته باشند، چه دامی و به چه اندازه داشته باشند، از برگ و بذر درخت استفاده کنند یا نکنند. به این ترتیب یک مشارکت واقعی برای مردم در امور جنگل داری محقق می‌شود که هر دو طرف سود می‌برند.
وی اظهار کرد: مردم در شیوه جنگلداری اجتماعی سود می‌برند زیرا ارتباطی که با منابع طبیعی دارند شغلی خواهند داشت و نهادهای متولی و در کلان اقتصاد کشور سود می‌برد زیرا مراقبت و حفاظت از جنگل‌ها با مردم خواهد بود.
معاون امور جنگل تصریح کرد: به این ترتیب فعالیت کسانی که در حاشیه جنگل‌ها سکونت دارند مدیریت و ساماندهی می‌شوند تا آسیب به جنگل کمتر شود.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با اشاره به اجرای طرح جنگل داری اجتماعی خاطرنشان کرد: طرح به شکل آزمایشی در برخی مناطق آغاز شده به عنوان مثال در بعضی از بخش‌های جنگلی استان گلستان این طرح در حال اجرا است. در استان‌های غربی مانند ایلام، فارس و هرمزگان در حال تهیه طرح برای اجرا هستیم.
شعبانیان با اشاره به هدف طرح ادامه داد: هدف جنگل داری اجتماعی توانمندسازی و ساماندهی فعالیت مردم در ارتباط با منابع طبیعی و جنگل است، باید فرهنگ سازی شود که افراد درآمد خود را در بهبود کیفیت و کمیت جنگل و منابع طبیعی هزینه کنند. امروز مردم به نوعی به بلوغ حرفه‌ای در امور پوشش گیاهی رسیده‌اند و هر جا منابع طبیعی دچار آسیب شده مردم از این مساله اظهار ناراحتی کرده‌اند.
وی بیان کرد: این طرح در هر منطقه متفاوت بوده و حتی ممکن است طرح‌ها از غرب جنگل‌ها تا شرق آنها باز هم متفاوت شود.
وی با بیان اینکه چنین طرح‌هایی در جاهایی جواب می‌دهد که ارتباط مردم با جنگل زیاد است مانند مردم محلی، گفت: در برخی مناطق که طرح اجرا شده مانند گلستان، پاسخ‌ها مناسب بوده است. یا در هرمزگان مردم در تولید نهال مشارکت بالا دارند و حفظ جنگل‌های حرا (مانگرو) در حال انجام است.
شعبانیان با اشاره به اقتصاد عشایر و وضعیت دامپروری در این بخش اظهار کرد: می‌توان دامداری را به گونه‌ای ساماندهی کرد که آسیب به مراتع کمتر شود و عشایر سود بیشتری داشته باشند.
او گفت: در جنگل داری اجتماعی دامدار تحت نظارت کارشناسان منابع طبیعی و بر اساس طرحی تدوین شده خود مجری طرح می‌شود و در ادامه هم بر اساس آن، پایش انجام می‌شود. در اروپا، اسپانیا و ایتالیا دام وجود دارد اما جنگل هم زادآوری دارد و اتفاقاً لبنیات با کیفیت بالا تولید و عرضه می‌کنند. البته در این کشورها در مناطقی مانند راش‌ستان های ایران، دام‌ها خارج شده‌اند. تراکم به سمتی است که اگر دام هم باشد علوفه‌ای نیست مگر اینکه جنگل را تنک کنیم تا علوفه در آید.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در پایان اظهار کرد: طرح جنگل داری اجتماعی یکی از پروژه‌های مهم در حفظ و مراقبت از جنگل‌ها بوده اما ایران در این بخش خیلی عقب است و باید به برنامه‌ریزی درست این عقب افتادگی را جبران کرد.