سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

او ادامه داد: سرعت فرسایش خاک در مناطق استان کرمان نسبت به سایر مناطق بیشتر و در حال تبدیل شدن به یک بحران است، بنابراین بسیاری از کارشناسان معتقدند اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری تنها راه حفاظت آب و خاک در استان کرمان است.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان افزود: بدون مدیریت منابع آب و خاک امکان فعالیت‌های کشاورزی، آبداری، صنعت و ... میسر نیست و حیات را با تهدید مواجه می‌کند.

او سیل را مهیب‌ترین بلای طبیعی در استان کرمان دانست و بیان کرد: سیلاب به عنوان یک مخاطره از نظر تلفات جانی و خسارات مالی در بین بلایای طبیعی استان محسوب می‌شود.

شجاعی ضمن تعریف سیلاب در ادامه با بیان این مطلب که در وقوع سیلاب با عوامل طبیعی و غیرطبیعی مواجه هستیم؛ اظهار کرد: شدت بارندگی‌ها، نوع بارش، الگوی بارش و ... از جمله عوامل طبیعی و توسعه مناطق شهری، تجاوز به حریم رودخانه‌ها، بهره‌برداری بیش از حد توان اکولوژی اراضی، احداث سازه‌های نامناسب در مسیر رودخانه، ساختمان‌سازی در بستر و حریم رودخانه‌ها و ... از عوامل غیرطبیعی هستند.

او تاکید کرد: با مدیریت عوامل غیرطبیعی تا حدودی می‌توان از خسارات جانی و مالی سیلاب جلوگیری کرد.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان گفت: با طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری می‌توانیم سیلاب‌ها را مدیریت کنیم.

او با اشاره به روش‌های گوناگون آبخیزداری تصریح کرد: اقدامات مکانیکی از جمله بندهای خاکی، سنگی ملاتی، خشک چین و ... کارهای بیومکانیکی مثل تراس بندی و ...، اقدامات بیولوژیک مانند نهال کاری و کارهای مدیریتی که شامل مدیریت حوزه و ... می‌شود. اما سیستم‌های پخش سیلاب یکی از بهترین روش‌های مهار سیلاب و تغذیه آبخوان‌ها در استان کرمان است که در دارزین بم، دئفه رفسنجان، احمد آباد، ریاض انار، آبخوئیه راور و ... این سیستم اجرا شده است.

شجاعی عنوان کرد: در ۱۰.۶ میلیون هکتار سطح شمال استان امکان مطالعه و اجرای طرح‌های آبخیزداری وجود دارد که تاکنون حدود چهار میلیون از آن مطالعات توجیهی و تفصیلی اجرایی (معادل ۳۸ درصد) انجام شده و تا این لحظه عملیات آبخیزداری در سطحی حدود ۱.۸ میلیون هکتار (معادل ۱۷ درصد) در شمال استان صورت گرفته است.

او ادامه داد: در ۱.۸ میلیون هکتار از سطح حوزه‌های شمال استان ۸۰۰۰ سازه از نوع خشک چین، گابیونی، سنگ ملاتی، خاکی و همچنین عملیات بیولوژی و بیومکانیکی و قرق مدیریت انجام شده، گفتنی است که پنج عملیات سد زیرزمینی با حجم استحصال ۱۱۰ لیتر بر ثانیه اجرایی شده است.

معاون منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان بیان کرد: خسارات سیل‌های چند سال اخیر در مناطقی که عملیات آبخیزداری و آبخوان داری در آنها اجرا شده، بسیار ناچیز بوده است. همچنین با وجود خشکسالی‌ها اما در این مناطق شاهد آبدهی دو تا سه برابری قنوات نسبت به سنوات قبل بوده‌ایم.

او با اشاره به میانگین ۱۲۰ میلیمتر بارندگی در سطح استان کرمان اظهار کرد: حدود ۴۶۰ میلیون مترمکعب از سیلاب‌ها و رواناب‌های در مناطق تحت پوشش (۱.۸ میلیون هکتار) عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری را می توان مدیریت کرد.

شجاعی افزود: در سال زراعی ۱۴۰۱ در اراضی تحت پوشش(۱.۸ میلیون هکتار) ۷۵۶ میلیون مترمکعب روان آب با بارندگی ۱۴۰ میلیمتر مدیریت شده که حدود ۳۷ میلیون مترمکعب آن به آبخوان‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی نفوذ کرده است.

او بیان کرد: با اجرای طرح‌های آبخیزداری توانسته‌ایم حدود ۱۲.۵ میلیون مترمکعب از فرسایش خاک شمال استان را کنترل کنیم.

معاون اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان افزود: حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد سیلاب‌های مدیریت شده به سفره‌های زیرزمینی نفوذ کرده‌اند و همچنین حدود ۲۰ درصد علوفه در مراتع تحت پوشش آبخیزداری اضافه شده است.

او با بیان این مطلب که بخش عمده آب مورد نیاز کشاورزی، صنعت و شرب استان کرمان از آب‌های زیرزمینی تامین می‌شود، اظهار کرد: براساس مطالعات آمایش استان، میزان افت سطح آب‌های زیرزمینی در برخی از دشت‌های استان حداقل ۱۰ تا ۱۵ متر گزارش شده و خطر نشست زمین در اکثر دشت‌ها به دلیل برداشت بی رویه آب از سفره‌های زیرزمینی اتفاق افتاده است.

این مقام مسئول اضافه کرد: شاهد وقوع خشکسالی‌های پی در پی در دو دهه گذشته هستیم و به تبع افت کیفیت و پیشروی آب شور در دشت‌های بحرانی استان اتفاق افتاده است.

او با اشاره به مطالعات طرح آمایش استان کرمان اظهار کرد: منابع آب زیرزمینی تجدیدپذیر برابر ۵۶۶۴ میلیون مترمکعب است که در مقابل میزان تخلیه و برداشت آب برای مصارف مختلف از سفره‌های زیرزمینی ۶۵۶۶ میلیون مترمکعب است لذا با کسری مخزن آب زیرزمینی ۹۰۲ میلیون مترمکعب مواجه هستیم.

شجاعی از فرسایش‌پذیری بالای اکثر مناطق استان سخن به میان آورد و تصریح کرد: در بسیاری از عرصه‌های منابع طبیعی شمال استان کرمان با فرسایش پذیری و رسوب‌پذیری بالای حوزه‌های آبخیز به دلیل فقر پوشش گیاهی مواجه هستیم.

او با یادآوری اتفاقاتی که در سه سال اخیر در حوزه آبخیزداری استان پس از تاکیدات مقام معظم رهبری در زمینه آبخیزداری و آبخوان‌داری در سال ۱۳۹۳ افتاده، گفت: در سال‌های ۹۷ تا ۱۳۹۹ از محل صندوق توسعه ملی اعتبارات بسیار خوبی به استان‌ها اختصاص داده شد.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان با اشاره به وقوع بارندگی های مونسون در سال گذشته در شمال استان، اظهار کرد: در هر منطقه ای که طرح‌های آبخیزداری اجرا شده بود، سیلاب‌ها مدیریت شد و خسارات کمتری به اراضی پایین دست وارد شد.

او ادامه داد: پس از بارش های مونسون و نقش طرح‌های آبخیزداری در مدیریت سیلاب‌ها، لایحه قانون آبخیزداری توسط دولت تهیه و اکنون مراحل پایانی تصویب آن را در دولت و مجلس در حال طی شدن است.

شجاعی با تبیین اقداماتی در سطح ملی در زمینه آبخیزداری و آبخوان داری، تصریح کرد: قبل از وقوع مونسون، اعتبار قابل ملاحظه‌ای به استان های که با سیل دست و پنجه نرم می‌کنند، داده شد که استان کرمان جزء آنها بود و طبق تفاهمنامه منعقد شده؛ در آینده نزدیک قرارگاه امام حسن مجتبی علیه السلام عملیات آبخیزداری با اعتبار بالغ بر ۲۳۰ میلیارد تومان در ۱۲ شهرستان و ۱۶ حوزه آبخیز استان کرمان اجرا خواهد کرد.

او افزود: طبق این تفاهمنامه از طریق قرارگاه امام حسن مجتبی علیه السلام در استان کرمان باید ۴۴ مورد بندهای سنگ ملاتی، ۲۲ مورد سرریزهای سنگی ملاتی، ۱۴ مورد بند خاکی، ۹ مورد ترکی مس، ۱۷۹ مورد عملیات خشک چین اجرا شود که عملیات اجرایی آنها از امسال آغاز و طی سه سال باید به پایان برسد.